จุดดวงอาทิตย์ กลับหลัง

จุดดวงอาทิตย์ กลับหลัง



15 สิงหาคม 2549 : เมื่อวันที่ 31 กรกฎาคม เกิดจุดดวงอาทิตย์ (sunspot)ขนาดเล็กๆ ขึ้น มันผุดขึ้นจากภายในดวงอาทิตย์ ไหลวนเล็กน้อย แล้วจางหายไปในเวลาไม่กี่ชั่วโมง การเกิดเช่นนี้บนดวงอาทิตย์เป็นเรื่องปกติ มันไม่น่าที่จะให้ความสนใจพูดถึงเท่าไรนัก แต่จุดดวงอาทิตย์จุดนี้พิเศษกว่าจุดอื่นๆ คือมันกลับหลัง(backward)

เดวิด ฮัธเวย์ นักฟิสิกส์สุริยะ(solar physicsist) ขององค์การบิน และอวกาศ มาแชลล์ ณ เมือง ฮันท์สวิลล์ รัฐอลาบามา บอกว่า "เรากำลังรอสิ่งนี้อยู่ จุดดวงอาทิตย์ ที่กลับหลัง เป็นสัญญาณว่า วัตรจักรสุริยะ(solar cycle) รอบต่อไปกำลังจะเริ่มขึ้น"

ขวา: จุดดวงอาทิตย์กลับหลัง เล็กๆ ในวันที 31 กรกฎาคม 2549 ภาพโดย ดาวเทียมดาราศาสตร์ SOHO [ภาพขนาดใหญ่]

"กลับหลัง" หมายถึง การกลับขั้วแม่เหล็ก ฮัธเวย์์ อธิบาย:

จุดดวงอาทิตย์ คือ แม่เหล็กขนาดเท่าดาวเคราะห์ เกิดขึ้นจากการผลิตสนามแม่เหล็กภายในดวงอาทิตย์ เหมือนกับแม่เหล็กทั้งหลายในเอกภพ จุดดวงอาทิตย์มีขั้วแม่เหล็กเหนือ ขั้วแม่เหล็กใต้ จุดดวงอาทิตย์ของวันที่ 31 กรกฎาคม ผุดขึ้นมาที่ เส้นแวง 65o ตะวันตก เส้นรุ้งที่ 13o ใต้ จุดดวงอาทิตย์ในบริเวณนั้น มีขั้ว เหนือ-ใต้ เป็นปรกติ แต่จุดที่เกิดใหม่นี้ มีขั้ว ใต้ - เหนือ ตรงข้ามกับที่ควรจะเป็น

ภาพเพียงภาพเดียว มีค่ากว่าคำ 1000 คำ ในแผนที่แม่เหล็กของดวงอาทิตย์ข้างล้างนี้ ขั้วเหนือมีสีขาว ขั้วใต้มีสีดำ จุดดวงอาทิตย์กลับหลัง อยู่ในบริเวณวงกลม


บน: ภาพถ่ายสนามแม่เหล็กของดวงอาทิตย์ถ่ายโดย SOHO 31 ก.ค. 2549

จุุดที่กลับหลังเล็กๆ นี้มีความสำคัญเพราะมันอาจบอกถึงการเกิด วัตรจักรสุริยะ ครั้งใหญ่ได้

ปฏิกิริยาสุริยะ(solar activity) เพิ่มและลดลง ในรอบ 11 ปี กลับไปกลับมาระหว่าง ช่วงที่สงบ และ ช่วงรุนแรง ในขณะนี้ดวงอาทิตย์อยู่ในช่วงสงบ ฮัธเวย์์ อธิบายว่า "เราเกือบจะหมดรอบที่ 23 ซึ่งถึงจุดสูงสุดตั้งแต่ปี 2544 รอบต่อไปเป็นรอบที่ 24 ซึ่งจะเริ่มเมื่อใดก็ได้ ที่จะกลับมาสภาวะรุนแรงอีก

ผู้ทำงานกับดาวเทียม และ นักวางแผนงานของนาสา กำลังหวั่นๆ กับ วัตรจักรสุริยะ รอบต่อไปนี้ เพราะคาดว่าจะต้องเป็นรอบรุนแรง และ อาจรุนแรงที่สุดด้วย จุดดวงอาทิตย์ และ การลุกไหม้อย่างรุนแรง จะกลับมาอย่างหนาแน่น ก่อให้เกิดแสงเหนือแสงใต้ที่สว่างมากบนโลก และ พายุโปรตอนที่อันตรายในอวกาศ : เรื่องเต็ม.

แต่รอบที่ 24 จะเกิดเมื่อไหร่ละ?

ฮัธเวย์์ กล่าวว่า "อาจเริ่มแล้วเมื่อวันที่ 31 ก.ค. " จุดแรกของวัตรจักรสุริยะใหม่ จะกลับขั้วเสมอ นักฟิสิกส์สุริยะ รู้มานานแล้วว่า สนามแม่เหล็กของจุดดวงอาทิตย์จะกลับขั้วในแต่ละรอบ เหนือ-ใต้ เปลี่ยนเป็น ใต้-เหนือ และกลับต่อไปเลื่อยๆ"จุดดวงอาิทิตย์กลับหลังจุดนี้อาจเป็นจุดแรกของรอบที่ 24 ก็เป็นได้"

แต่ ฮัธเวย์์ เตือนด้วยเสียงตื่นเต้น มีเหตุผลสองสามประการว่า

ประการแรก จุดดวงอาทิตย์หลังสุดเกิดเพียง 3 ชั่วโมง รวมถึงจุดดวงอาทิตย์ วันหลังสุด สัปดาห์หลังสุด หรือแม้แต่เดือนหลังสุด 3 ชั่วโมง ถือว่้าเร็วมาก "มันมา และ ไปอย่างรวดเร็ว มาก , มันไม่ได้รับหมายเลขอย่างเป็นทางการด้วยซ้ำ" ฮัธเวย์ กล่าว นักดาราศาสตร์ผู้ทำหน้าี่นับจำนวนจุดดวงอาทิตย์ ไม่ได้สนใจมันเลย!


Sign up for EXPRESS SCIENCE NEWS delivery



ประการที่สอง เส้นรุ้งที่เกิดจุดดวงอาทิตย์นี้ ทำให้เกิดความสงสัย จุดดวงอาทิตย์ในวัตรจักรรอบใหม่จะผุดขึ้นที่เส้นรุ้งกลางๆ ระหว่าง 30o เหนือ และ 30o ใต้ จุดดวงอาทิตย์กลับหลังนี้ ผุดขึ้นที่ 13o ใต้ "มันแปลก"

เหตุผลทั้งสองนี้ ยั้งความคิดของฮัธเวย์ เรื่อง วัตรจักรสุริยะใหม่ ไว้เพียงสั้นๆ เท่านั้น เขาพูดว่า "แต่มัีนน่าจะเป็นไปได้"

แม้ว่า รอบที่ 24 เริ่มขึ้นจริงๆ "อย่าคาดหวังว่าจะมีพายุใหญ่เช่นเดียวกับ วัตรจักรสุริยะ 11 ปีที่แล้ว และต้องใช้เวลาที่จะก่อให้เกิดความรุนแรงสูงสุด โดยทั่วไปอาจประมาณ 1-2 ปี ที่รอบ 23 และ รอบ 24 จะเกิดเปลี่ยนแปลงเกิดจุด กลับหน้าเป็นหลัง, ในที่สุด รอบ 24 จะเกิดอย่างสมบูรณ์ และแล้วงานหนักก็จะเริ่มอย่างแน่นอน

อย่างไรก็ตาม ฮัธเวย์ วางแผนเฝ้าสังเกต จุดดวงอาทิตย์ที่จะเกิดขึ้นอีก ต่อไป

SEND THIS STORY TO A FRIEND

ผู้เขียน: Dr. Tony Phillips | ผู้ผลิต: Dr. Tony Phillips | เจ้าของ: http://science.nasa.gov/ | ผู้แปล: นายศักดิ์ สุวรรณฉาย

More to the story...

In the story, above, we explain that the July 31st sunspot popped up with a magnetic polarity opposite its neighbors. That's what made it "backwards." But there's more to the story....

Right: Sunspots, like bar magnets, have north and south magnetic poles.

On the sun, there is a grand pattern of sunspot polarities. In the sun's northern hemisphere, all spots are S-N. In the southern hemisphere, all spots are N-S. This is how it has been for the past 10+ years during Solar Cycle 23. When Cycle 24 arrives, the grand pattern will flip. Northern sunspots will become N-S while southern sunspots will become S-N. This flipping action occurs every time one cycle gives way to another; it's part of Hale's Law.

The July 31st sunspot, with its S-N orientation, would have fit right in if it had popped up in the sun's northern hemisphere. All the spots around it would've been S-N, too. Instead, it emerged in the southern hemisphere where N-S has held sway for a decade. This made it backwards and a harbinger of the next solar cycle.

Trivia: The coordinates of the July 31st sunspot were 65 W, 13 S. It if had popped up at those coordinates on Earth, it would have been in Bolivia, making it a "South American" sunspot.

Solar Storm Warning (Science@NASA) -- Researchers from the University of Colorado believe the next solar cycle (Solar Cycle 24) will be the most intense in 50 years.

The Vision for Space Exploration